Przemoc rówieśnicza, hejt, nękanie i mowa nienawiści. Odpowiedzialność prawna osób nieletnich.
W dzisiejszym świecie młodzi ludzie dorastają w rzeczywistości, w której kontakty rówieśnicze nie kończą się wraz z wyjściem ze szkoły. Internet i media społecznościowe sprawiły, że relacje przenikają wszystkie sfery życia. Obok wielu pozytywnych możliwości – takich jak łatwiejsza komunikacja, szybki dostęp do wiedzy czy rozwijanie pasji – pojawiły się także zagrożenia: przemoc rówieśnicza, hejt, nękanie i mowa nienawiści. To zjawiska, które coraz częściej stają się poważnym problemem wychowawczym, społecznym i emocjonalnym.
Czym jest przemoc rówieśnicza?
Przemoc rówieśnicza to wszelkie działania podejmowane przez dzieci lub młodzież wobec swoich kolegów i koleżanek, które mają na celu wyrządzenie im krzywdy – fizycznej, psychicznej lub emocjonalnej. Może przyjmować różne formy:
-przemoc fizyczna – bicie, popychanie, niszczenie rzeczy,
-przemoc psychiczna – wyśmiewanie, izolowanie, groźby,
-cyberprzemoc – ośmieszanie, wykluczanie, kompromitowanie w Internecie.
Charakterystyczne jest to, że przemoc rówieśnicza często odbywa się w grupie i bywa powtarzalna, co zwiększa jej negatywny wpływ na ofiarę.
Hejt
Hejt to wrogie, agresywne lub pogardliwe komentarze, publikowane najczęściej w Internecie. Wyróżnia go to, że:
-zwykle jest anonimowy,
-rozprzestrzenia się błyskawicznie,
-dociera do szerokiego grona odbiorców.
Hejt może dotyczyć wyglądu, poglądów, pasji czy pochodzenia. Choć hejter często tłumaczy swoje zachowanie jako „żart” czy „wyrażenie opinii”, dla osoby dotkniętej hejtem jest to często źródło cierpienia, obniżonego poczucia własnej wartości, a nawet depresji.
Nękanie – długotrwała presja
Nękanie różni się od jednorazowej sytuacji. Jest to powtarzające się i długotrwałe działanie wobec jednej osoby, które ma ją złamać psychicznie. Może polegać na ciągłym wysyłaniu obraźliwych wiadomości, śledzeniu w sieci, zastraszaniu czy rozsiewaniu plotek. Ofiary nękania często czują się bezradne i osamotnione, co sprawia, że potrzebują wsparcia dorosłych – nauczycieli, rodziców, psychologów.
Mowa nienawiści – zagrożenie dla całych grup społecznych
Mowa nienawiści polega na obrażaniu, poniżaniu lub nawoływaniu do przemocy wobec osób lub grup ze względu na ich rasę, narodowość, religię, orientację seksualną, płeć czy poglądy. To zjawisko szczególnie niebezpieczne, bo nie dotyczy tylko jednostek, ale uderza w całe społeczności. Rozpowszechniona w mediach społecznościowych mowa nienawiści kształtuje fałszywy obraz świata, pogłębia podziały i oswaja z agresją.
Skutki dla ofiar
Ofiary przemocy rówieśniczej, hejtu czy nękania często doświadczają:
-obniżonej samooceny,
-problemów emocjonalnych i lęków,
-trudności w nauce i koncentracji,
-depresji, a w skrajnych przypadkach – myśli samobójczych.
Jak przeciwdziałać?
-Reagowanie – nie pozostawanie obojętnym, zgłaszanie przypadków przemocy nauczycielom, rodzicom czy odpowiednim instytucjom.
-Wsparcie ofiar – budowanie sieci pomocy psychologicznej i prawnej.
-Edukacja i świadomość – rozmowy w szkołach, kampanie społeczne, warsztaty dla uczniów i rodziców.
-Promowanie empatii – uczenie młodzieży szacunku, współpracy i rozumienia różnorodności.
Przemoc rówieśnicza, hejt, nękanie i mowa nienawiści to zjawiska, które mogą dotknąć każdego młodego człowieka. Ich wspólną cechą jest to, że ranią i pozostawiają trwałe ślady w psychice ofiar. Dlatego tak ważne jest budowanie kultury szacunku i reagowanie na każdy przejaw agresji – zarówno w świecie realnym, jak i w wirtualnym. Tylko wspólnymi działaniami rodziców, nauczycieli i samych uczniów można zatrzymać spiralę przemocy i stworzyć bezpieczne środowisko do dorastania.
Dla przypomnienia:
Odpowiedzialność prawna osób nieletnich
Kim jest nieletni?
1. Osoba, która ukończyła 10 lat, a nie ukończyła 18 lat, a przejawia zachowania świadczące o demoralizacji;
2. Osoba, która ukończyła 13 lat, a nie ukończyła lat 17 i dopuściła się popełnienia czynu zabronionego przez ustawę jako przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, albo wykroczenie lub wykroczenie skarbowe – w tym okresie nieletni odpowiada prawnie, natomiast po ukończeniu 17 roku życia odpowiada w pełni karnie, chyba, że zaszły podstawy do pociągnięcia nieletniego do odpowiedzialności na zasadzie art. 10 § 2 kodeksu karnego, kiedy to nieletni może odpowiadać karnie już od ukończenia 15 roku życia;
3. Osoba, która nie ukończyła 21 lat i względem której zostały orzeczone środki wychowawcze, środki lecznicze lub środki poprawcze.
Czyn karalny- jest to czyn zabroniony przez ustawę jako przestępstwo lub przestępstwo skarbowe oraz wykroczenie lub wykroczenie skarbowe.
Demoralizacja- to naruszenie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu oraz przejawianie innych zachowań naruszających zasady współżycia społecznego.